Powikłania po COVID-19 związane z układem oddechowym

Mechanizm oddziaływania koronawirusa SARS-CoV-2 na płuca polega na tym, że wnika on do nabłonka wyściełającego pęcherzyki płucne, poprzez receptor ACE-2 (ang. angiotensin-converting enzyme 2 – obecny m.in. na nabłonkach pokrywających drogi oddechowe, od nosa, poprzez gardło i pęcherzyki płucne), powodując ich zniszczenie. U niektórych osób na skutek uszkodzenia komórek płucnych może dojść do gwałtownej, nadmiernej odpowiedzi układu immunologicznego i wyrzutu substancji prozapalnych (tzw. burza cytokinowa), co prowadzi do pogłębienia procesu zapalnego, tworzenia mikrozakrzepów w drobnych naczyniach włosowatych (kapilarach płucnych) i postępującego niszczenia tkanki płucnej. To zaś ogranicza wydolność płuc^4,5.

Zmiany w płucach nie zawsze odwracalne

Badania nad zakażeniami wywołanymi wcześniejszymi koronawirusami, również powodującymi niewydolność oddechową (MERS i SARS), pokazały, że chociaż płuca większości pacjentów odzyskują sprawność (w różnym czasie), to jednak u ok. 30 proc. może dojść do nieodwracalnych zmian w tkance płucnej, zwłaszcza do włóknienia płuc. A niemal u 40 proc. pacjentów jeszcze po dwóch latach od przebycia COVID-19 mogą utrzymywać się, poza włóknieniem, takie zmiany jak zgrubienie tkanki płucnej lub zmiany przypominające plastry miodu⁶.

To, w jakim stopniu tkanka płucna będzie ulegała niszczeniu, zależy głównie od ciężkości przebiegu infekcji, stanu zdrowia przed zachorowaniem i czasu, w jakim zostało podjęte leczenie⁶.

Pocovidowe zmiany zwłóknieniowe płuc

Zmiany włóknieniowe płuc, będące efektem śródmiąższowego zapalenia płuc, są jednym z poważniejszych powikłań po przejściu COVID-19 (mogą dotyczyć ok. 30 proc. chorych). To sytuacja, której konsekwencją są zaburzenia dyfuzji tlenu przez barierę pęcherzykowo-włośniczkową, mogące prowadzić do rozwoju niewydolności oddechowej i szybko narastającej duszności⁷.

Zespół naukowców z University of California San Diego wykazał, że im dłużej trwała infekcja COVID-19, tym większe ryzyko rozwinięcia się zwłóknienia płuc. Przy infekcji trwającej ponad 3 tygodnie zwłóknienie rozwinęło się u 61 proc. osób⁸. 

Zespół ostrej niewydolności oddechowej 

Zespół ostrej niewydolności oddechowej (ang. acute respiratory distress syndrome, ARDS) to sytuacja, kiedy dochodzi do poważnego uszkodzenia płuc, które nie są w stanie dostarczyć niezbędnej ilości tlenu do krwi, a to oznacza niewydolność również innych narządów, zwłaszcza serca, nerek. Jest to więc sytuacja zagrażająca życiu, wymagająca wczesnego rozpoznania i kompleksowego leczenia. Śmiertelność w ARDS jest wysoka, wynosi ok. 30–40 proc. U pacjentów, którzy przeżyli, często dochodzi potem do zmian zwłóknieniowych w płucach^9,10.

Przed objawami COVID-19 wywołanymi przez wirus SARS-CoV-2 skuteczną ochronę zapewniają szczepienia. Zaleca się stosowanie ich w schemacie podstawowym oraz dawki przypominające (boosterowe), które obecnie są realizowane szczepionkami adaptowanymi do wariantu Omikron¹¹.