Wirus SARS-CoV-2 może zaatakować każdego, bez względu na płeć, wiek, ogólny stan zdrowia, ale można wyróżnić całkiem sporą grupę, a w zasadzie grupy, dla których ten wirus może być szczególnie niebezpieczny, powodując ciężki przebieg infekcji i ciężkie powikłania1.
Do grup ryzyka przede wszystkim należą osoby2:
Ryzyko zwiększa się w przypadku pacjentów przyjmujących leki immunosupresyjne, obniżające odporność (np. osoby po przeszczepach, chorzy na AIDS), chorujący na choroby autoimmunologiczne (ma to miejsce, gdy organizm sam zwraca się przeciwko własnym tkankom, np. w reumatoidalnym zapaleniu stawów). W grupie ryzyka znajdują się ponadto chorzy onkologicznie, na gruźlicę, cukrzycę, z ciężką otyłością (BMI powyżej 40). Liczną grupę ryzyka stanowią osoby o obniżonej odporności, tak wrodzonej, jak i nabytej, palacze, chorzy psychicznie, chorzy po udarach i zawałach, kobiety w ciąży. Czynnikiem ryzyka może być także brak aktywności fizycznej2.
Coraz więcej lekarzy zwraca uwagę, że w grupie ryzyka znajdują się osoby z anemią, zwłaszcza sierpowatą i talasemią (niedokrwistość tarczowatokrwinkowa). U tych osób zakażenie wirusem
SARS-CoV-2 może pogłębić niedokrwistość, ale też po przejściu COVID-19 może się pojawić anemia u osób, które już wcześniej miały obniżony poziom hemoglobiny, u diabetyków, osób starszych, osób otyłych, chorych onkologicznie i kobiet w ciąży3.
Seniorzy od początku pandemii stanowili grupę szczególnie narażoną na zakażenie wirusem SARS-CoV-2 i ciężki przebieg infekcji, z uwagi na spowodowaną wiekiem słabnącą odpowiedź immunologiczną i choroby współistniejące.
Do ciekawych wniosków doszedł dr Sylvain Nguyen ze Szpitala Uniwersyteckiego w Lozannie, śledząc przypadki zakażonych starszych pacjentów, głównie przebywających w domach opieki w Szwajcarii, we Włoszech i Francji, a jego obserwacje zostały potem potwierdzone przez innych badaczy. Stwierdził on, iż u większości chorych nie występowały typowe objawy COVID-19, takie jak kaszel, gorączka czy duszności, przynajmniej nie w początkowej fazie zakażenia. Natomiast pojawiały się takie, jak: brak apetytu, apatia, ospałość, dezorientacja w czasie i przestrzeni, majaczenie, zawroty głowy, omdlenia, niekiedy bóle brzucha, biegunka, niskie ciśnienie. Niektóre objawy mogły sugerować udar mózgu
(np. dezorientacja, zaburzenia mowy)4.
Osłabiona odpowiedź immunologiczna w przypadku starzejącego się organizmu oraz współistnienie innych schorzeń, które mogą dawać podobne objawy jak w przypadku zakażenia koronawirusem, utrudniają rozpoznanie i wdrożenie leczenia. Dlatego, jak podkreślają eksperci, tak ważne jest przestrzeganie przez seniorów profilaktyki przeciwcovidowej, w tym stosowanie szczepień.
O tych, którzy nie potrafią sami zapewnić sobie bezpieczeństwa, powinni zadbać najbliżsi oraz ich opiekunowie5.
Pierwsze doniesienia o zakażeniach wirusem SARS-CoV-2 u dzieci i przebiegu u nich infekcji były dość optymistyczne. Donoszono, że dzieci przechodzą COVID-19 łagodniej lub wręcz bezobjawowo, co miało wynikać z faktu, że dzieci mają mniej specyficznych receptorów (tzw. receptorów enzymu konwertującego angiotensynę typu 2, ACE 2), które stanowią „punkty wejścia” wirusa do komórki. Nie dotyczyło to jednak dzieci z zaburzeniami odporności (wrodzonymi lub nabytymi), chorymi przewlekle.
Zakażone dziecko może przenosić infekcję na bliskich, zwłaszcza starszych i schorowanych, a wtedy choroba u takich osób może przebiegać dużo groźniej6.
Ale nawet u dzieci łagodnie przechodzących zakażenie wirusem SARS-CoV-2 może dochodzić do powikłań, z których najpoważniejszym jest PIMS (ang. Paediatric Inflammaty Multisystem Syndrome Temporally associated with SARS-CoV-2), czyli wieloukładowy zespół zapalny po COVID-197.
Pierwsze informacje o tym, że koronawirus może jednak być groźny dla dzieci, pojawiły się wraz z wariantem Omikron.
Eksperci alarmowali, że liczba covidowych przypadków pediatrycznych, od połowy stycznia 2022 roku, a więc podczas napływu fali tego wariantu, rośnie w zastraszającym tempie. Np. brytyjskie dane z badania Isaric/CO-CIN, opublikowane przez Scientific Advisor Group for Emergencies i oparte na reprezentatywnej grupie szpitali NHS (ang. National Health Service), podają, że od połowy grudnia 2021 roku do połowy stycznia 2022 roku liczba niemowląt poniżej 1.roku życia, zakażonych wirusem
SARS-CoV-2, wynosiła ponad 42 proc., podczas gdy przed Omikronem – 30 proc.8.
Przyczyn tego zjawiska eksperci upatrują w kilku czynnikach. Po pierwszew tym, że Omikron bardzo łatwo się rozprzestrzenia, o wiele łatwiej niż poprzednie warianty. Po drugie we wciąż zbyt małej wyszczepialności dzieci, szczególnie tych do 5. roku życia (szczepionki dla najmłodszych pojawiły się później). I wreszcie, po trzecie, chyba najistotniejsze, wynika to z natury samego wirusa, który coraz częściej replikuje się w obrębie górnych dróg oddechowych, rzadko docierając niżej. U małych dzieci te drogi są węższe niż u dorosłych, dlatego szybko dochodzi do ich blokowania. Stąd charakterystyczne objawy po zakażeniu Omikronem u dzieci – szczekający kaszel, niedrożność nosa. A im więcej dzieci zakażonych wariantem Omikron, tym więcej trafia do szpitali, co zaobserwowała badaczka Rong Xu z amerykańskiego Case Western Reserve University, która przebadała ok. 80 tys. dzieci poniżej 5. roku życia z COVID-19 przed pojawieniem się nowego wariantu i już po jego wykryciu9,10.
Osoby, które zostały zaszczepione, przechodzą zakażenie Omikronem na ogół łagodnie, a objawy są krótkotrwałe11. Warto pamiętać, że skuteczność ochrony po kilku miesiącach spada, dlatego potrzebna jest dawka przypominająca, podawana zgodnie ze wskazaniami. Wśród różnego rodzaju szczepionek są te najnowsze, tzw. adaptowane, stworzone na bazie wirusa Sars-CoV-2, zaktualizowane dla Omikrona i jego podwariantów12.
Z każdej pandemii wychodzimy bogatsi o nowe doświadczenia. Przynajmniej tak powinno być. A czy tak jest w przypadku COVID-19? Jedyne, czego możemy być pewni, jest to, że powinniśmy zachować czujność, bo wirus SARS-CoV-2 nadal jest wśród nas i nie wiadomo, kiedy pokaże, na co go jeszcze stać.
Dlatego nie zapominajmy o profilaktyce (a najlepszą są szczepienia), co dotyczyć powinno szczególnie osób starszych, z chorobami przewlekłymi, z obniżoną odpornością. Elementem uzupełniającym szczepienia powinien być taki styl życia, który będzie wzmacniał odporność (zdrowe odżywianie, aktywność fizyczna dostosowana do wydolności organizmu), ewentualnie suplementacja, w porozumieniu z lekarzem.
Jeśli dojdzie do zakażenia i pojawią się łagodne objawy, warto szukać pomocy lekarskiej i po konsultacji wdrożyć odpowiednie leczenie, które uzależnione jest od ryzyka powikłań.
Należy też pamiętać, że szczepionka może zapobiegać zakażeniu lub sprawiać, że będzie ono miało łagodniejszy przebieg, czyli jej działanie jest profilaktyczne. Natomiast lek będzie leczył, gdy już dojdzie do zakażenia. A każdy wie, że lepiej zapobiegać niż leczyć.
1. Stelmach M., Long covid dotyka nawet 30 proc. pacjentów, również po łagodnym przebiegu COVID-19, https://www.termedia.pl/koronawirus/Long-covid-dotyka-nawet-30-proc-pacjentow-rowniez-po-lagodnym-przebiegu-COVID-19-,49750.html (dostęp: 3 sierpnia 2023).
2. Centers for Disease Control and Prevention, Underlying medical conditions https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/clinical-care/underlyingconditions.html (dostęp: 3 siernia 2023).
3. Hariyanto T.I., Kurniawan A., Anemia is associated with severe coronavirus disease 2019 (COVID-19) infection, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7452827 (dostęp: 3 sierpnia 2023).
4. CNN, Seniors with Covid-19 show unusual symptoms, doctors say, https://edition.cnn.com/2020/04/23/health/seniors-elderly-coronavirus-symptoms-wellness-partner/index.html (dostęp: 30 czerwca 2023).
5. Mobilex, Seniorzy w czasach koronawirusa — o czym warto pamiętać?, https://www.mobilex.pl/blog/seniorzy-w-czasach-koronawirusa-o-czym-warto-pamietac (dostęp: 3 sierpnia 2023).
6. Centers for Disease Control and Prevention. Information for Pediatric Healthcare Providers, https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/pediatric-hcp.html (dostęp: 3 sierpnia 2023).
7. Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia, PIMS – zespół pocovidowy u dzieci, https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/pims-zespol-pocovidowy-u-dzieci (dostęp: 3 sierpnia 2023).
8. The Guardian, More UK infants in hospital amid Omicron wave but experts urge calm, https://www.theguardian.com/world/2022/jan/14/omicron-rise-uk-infants-hospitalised-covid-figures-suggest (dostęp: 3 sierpnia 2023).
9. Scientific American, Why Omicron Is Putting More Kids in the Hospital, https://www.scientificamerican.com/article/why-omicron-is-putting-more-kids-in-the-hospital/ (dostęp: 30 czerwca 2023).
10. NZ Herald, Covid 19 Omicron outbreak: Children hospitalised with ‚moderate to severe’ symptoms, https://www.nzherald.co.nz/world/covid-19-omicron-outbreak-children-hospitalised-with-moderate-to-severe-symptoms/QCNS4VJU3H2WEN3UOJU5PEZXYM/ (dostęp: 3 sierpnia 2023).
11. Express, Omicron variant: Four symptoms showing up in 'double or triple vaccinated' - professor, https://www.express.co.uk/life-style/health/1535528/coronavirus-omicron-variant-symptoms-nausea-slight-temperature-sore-throats-headaches (dostęp: 3 sierpnia 2023).
12. Szczepionka przeciw COVID-19, https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/covid-19-2 (dostęp: 3 sierpnia 2023).
DOWIEDZ SIĘ, JAK ZAPISAĆ SIĘ NA SZCZEPIENIE PRZECIW COVID-19
Informacja dotycząca organizacji programu szczepień przeciw COVID-19 znajduje się w Komunikacie Ministra Zdrowia nr 34 z dnia 17.11.2023 r.
Sprawdź informacje na: